Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаты

1. 1. Жалпы ережелер

   1.1. «OPTIMUM»жобалау институты» ЖШС-нің (бұдан әрі – «Компания») осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаты Компанияның, Компания қызметкерлерінің және Компания атынан әрекет ете алатын өзге де тұлғалардың сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға және Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының нормаларын сақтауға бағытталған негізгі талаптарды айқындайды.

   1.2. Осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасына («сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» ҚР Заңы) сәйкес әзірленді және компаниядағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың негізгі қағидаттарын белгілейді.

   Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың осы саясаты сыбайлас жемқорлық сипатындағы ықтимал іс-қимылдардың алдын алуға, сыбайлас жемқорлықтан бас тарту ахуалын қалыптастыруға бағытталған.

   1.3. Осы Саясаттың негізгі мақсаты сыбайлас жемқорлықтан бас тартатын және өзінің лауазымдық міндеттерін орындау кезінде адалдық пен сатылмаушылық қағидаттарын қамтамасыз ететін Компания қызметкерлерінің құқықтық мәдениетін қалыптастыру болып табылады.

   2. Ұғымдар мен анықтамалар

   Қызметкер — Компаниямен еңбек қатынастарында тұратын және еңбек шарты бойынша тікелей жұмысты орындайтын жеке тұлға.

   Контрагент — еңбек қатынастарын қоспағанда, Компания шарттық қатынастарға түсетін кез келген жеке немесе заңды тұлға.

   Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат-сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың тиімді жүйесін құруға және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтуға бағытталған қызмет.

   Сыбайлас жемқорлық-осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың мақсаты үшін Компания қызметкері (қызметкерлері) жасаған төмендегі әрекеттердің (әрекетсіздіктердің) кез келгені сыбайлас жемқорлық деп танылады:

   1) жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамдарға, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдарға, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдарға теңестірілген адамдарға, жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын тиісті адамдардың, жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамдардың заңсыз пайдалануына айырбас ретінде лауазымды адамдарға не үшінші тұлғаларға жеке немесе делдал арқылы мүліктік немесе мүліктік емес игіліктер немесе артықшылықтар беру (ұсыну, көрсету) мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдарға теңестірілген адамдардың мемлекеттік функцияларды орындауы, лауазымды тұлғалар өздерінің лауазымдық (қызметтік) өкілеттіктерін және олармен байланысты мүмкіндіктерді компанияның немесе онымен байланысты субъектілердің мүддесі үшін жүзеге асырады. Аталған іс-әрекеттер тиісті тұлғалардың өздерінің лауазымдық (қызметтік) өкілеттіктерін және олармен байланысты мүмкіндіктерді Компанияның немесе онымен байланысты субъектілердің мүдделері үшін іс жүзінде заңсыз пайдалануына қарамастан сыбайлас жемқорлық деп танылады. Аталған іс-әрекеттер сыбайлас жемқорлық деп танылады, сондай-ақ қандай да бір жауапкершілікке тартылған адамдардың біреуі тартылған-тартылмағанына қарамастан, аталған іс-әрекеттер сыбайлас жемқорлық деп танылады. Бұл әрекеттер Компания атынан жасалған жағдайларда да сыбайлас жемқорлық деп танылады;

   2) жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамдарға, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдарға, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдарға теңестірілген адамдарға, лауазымды адамдарға не үшінші тұлғаларға тиісті тұлғалардың заңсыз пайдалануына айырбас ретінде мүліктік немесе мүліктік емес игіліктерді немесе артықшылықтарды жеке өзі немесе делдал арқылы уәде (ұсыныс) беру (ұсыну, көрсету), жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамдар, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдар, адамдарға теңестірілген адамдар, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдар, лауазымды адамдар өздерінің лауазымдық (қызметтік) өкілеттіктерін және олармен байланысты мүмкіндіктерді компанияның немесе онымен байланысты субъектілердің мүддесі үшін жүзеге асырады. Аталған іс-әрекеттер тиісті тұлғалардың өздерінің лауазымдық (қызметтік) өкілеттіктерін және олармен байланысты мүмкіндіктерді Компанияның немесе онымен байланысты субъектілердің мүдделері үшін іс жүзінде заңсыз пайдалануына қарамастан сыбайлас жемқорлық деп танылады. Аталған іс-әрекеттер сыбайлас жемқорлық деп танылады, сондай-ақ қандай да бір жауапкершілікке тартылған адамдардың біреуі тартылған-тартылмағанына қарамастан, аталған іс-әрекеттер сыбайлас жемқорлық деп танылады. Бұл әрекеттер Компания атынан жасалған жағдайларда да сыбайлас жемқорлық деп танылады;

   3) жеке өзі немесе делдал арқылы мүліктік немесе мүліктік емес игіліктерді немесе артықшылықтарды кез келген ұйымның кез келген қызметкерлеріне немесе қажетті құқықтары (мүмкіндіктері, өкілеттіктері) бар кез келген басқа тұлғаларға немесе үшінші тұлғаларға осындай қызметкерлердің немесе олардың қажетті құқықтары  (мүмкіндіктері, өкілеттіктері) бар адамдардың пайдалануы орнына Компанияның немесе оған байланысты тұлғалардың мүдделері үшін өзінің құқықтарын (мүмкіндіктерін, өкілеттіктерін, еңбек құқықтарын мен міндеттерін) беру (көрсету), егер мұндай әрекеттер Компанияға немесе оған байланысты тұлғаларға залал келтірудің немесе кез келген мүліктік емес (беделдік немесе т. б.) залалдың немесе Компания, оның қызметкерлері немесе акционерлері (қатысушылар) немесе олармен байланысты ұйымдары үшін кез келген басқа жағымсыз салдарлардың туындауының нақты мүмкіндігін тудырса. Аталған іс-әрекеттер тиісті тұлғалардың өз құқықтарын (мүмкіндіктерін, өкілеттіктерін, еңбек құқықтары мен міндеттерін) компанияның немесе онымен байланысты субъектілердің мүдделері үшін іс жүзінде пайдалануына қарамастан сыбайлас жемқорлық деп танылады. Аталған іс-әрекеттер сыбайлас жемқорлық деп танылады, сондай-ақ қандай да бір жауапкершілікке тартылған тұлғаларды тарту орын алғанына қарамастан. Көрсетілген әрекеттер, егер олар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылса, сыбайлас жемқорлық деп танылмайды. Аталған әрекеттер Компания атынан жасалған жағдайларда да сыбайлас жемқорлық деп танылады;

   4) жеке өзі немесе делдал арқылы мүліктік немесе мүліктік емес игіліктерді немесе артықшылықтарды кез келген ұйымның кез келген қызметкерлеріне немесе қажетті құқықтары (мүмкіндіктері, өкілеттіктері) бар кез келген басқа тұлғаларға немесе үшінші тұлғаларға осындай қызметкерлердің немесе олардың қажетті құқықтары  (мүмкіндіктері, өкілеттіктері) бар адамдардың пайдалануы орнына Компанияның немесе оған байланысты тұлғалардың мүдделері үшін өзінің құқықтарын (мүмкіндіктерін, өкілеттіктерін, еңбек құқықтарын мен міндеттерін) беруге (көрсету) уәде (ұсыныс) ету , егер мұндай әрекеттер Компанияға немесе оған байланысты тұлғаларға залал келтірудің немесе кез келген мүліктік емес (беделдік немесе т. б.) залалдың немесе Компания, оның қызметкерлері немесе акционерлері (қатысушылар) немесе олармен байланысты ұйымдары үшін кез келген басқа жағымсыз салдарлардың туындауының нақты мүмкіндігін тудырса. Аталған іс-әрекеттер тиісті тұлғалардың өз құқықтарын (мүмкіндіктерін, өкілеттіктерін, еңбек құқықтары мен міндеттерін) компанияның немесе онымен байланысты субъектілердің мүдделері үшін іс жүзінде пайдалануына қарамастан сыбайлас жемқорлық деп танылады. Аталған іс-әрекеттер сыбайлас жемқорлық деп танылады, сондай-ақ қандай да бір жауапкершілікке тартылған тұлғаларды тарту орын алғанына қарамастан. Көрсетілген әрекеттер, егер олар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылса, сыбайлас жемқорлық деп танылмайды. Аталған әрекеттер Компания атынан жасалған жағдайларда да сыбайлас жемқорлық деп танылады;

   5) Компанияның бір қызметкерінің (қызметкерлерінің) мүліктік немесе мүліктік емес игіліктерді немесе артықшылықтарды жеке өзі немесе делдал арқылы Компанияның басқа қызметкеріне (қызметкерлеріне) немесе үшінші тұлғаға беру (көрсетуі) Компания қызметкерінің (қызметкерлерінің) мүддесі үшін оның өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін) және соған байланысты мүмкіндіктерді пайдалана отырып ауыстыруы мүліктік немесе мүліктік емес игіліктерді немесе артықшылықтарды немесе үшінші тұлғаның мүддесіне оның өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін) және онымен байланысты мүмкіндіктерді пайдалануды беру (көрсету) Компанияның мүдделеріне сай келетініне қарамастан.Аталған іс-әрекеттер компанияның тиісті қызметкерінің (қызметкерлерінің) өз өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін) компанияның басқа қызметкерінің (қызметкерлерінің) мүддесі үшін немесе үшінші тұлғаның мүддесі үшін іс жүзінде пайдалануына қарамастан сыбайлас жемқорлық деп танылады. Аталған іс-әрекеттер сыбайлас жемқорлық деп танылады, сондай-ақ қандай да бір жауапкершілікке тартылған тұлғаларды тарту орын алғанына қарамастан. Көрсетілген әрекеттер, егер олар компанияда қолданылатын тәртіпке (қағидаларға) сәйкес жүзеге асырылса, сыбайлас жемқорлық деп танылмайды;

   6) Компанияның бір қызметкерінің (қызметкерлерінің) мүліктік немесе мүліктік емес игіліктерді немесе артықшылықтарды жеке өзі немесе делдал арқылы Компанияның басқа қызметкеріне (қызметкерлеріне) немесе үшінші тұлғаға беруді (көрсетуді) уәде (ұсыныс)етуі Компания қызметкерінің (қызметкерлерінің) мүддесі үшін оның өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін) және соған байланысты мүмкіндіктерді пайдалана отырып ауыстыруы мүліктік немесе мүліктік емес игіліктерді немесе артықшылықтарды немесе үшінші тұлғаның мүддесіне оның өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін) және онымен байланысты мүмкіндіктерді пайдалануды беру (көрсету) Компанияның мүдделеріне сай келетініне қарамастан.Аталған іс-әрекеттер компанияның тиісті қызметкерінің (қызметкерлерінің) өз өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін) компанияның басқа қызметкерінің (қызметкерлерінің) мүддесі үшін немесе үшінші тұлғаның мүддесі үшін іс жүзінде пайдалануына қарамастан сыбайлас жемқорлық деп танылады. Аталған іс-әрекеттер сыбайлас жемқорлық деп танылады, сондай-ақ қандай да бір жауапкершілікке тартылған тұлғаларды тарту орын алғанына қарамастан. Көрсетілген әрекеттер, егер олар компанияда қолданылатын тәртіпке (қағидаларға) сәйкес жүзеге асырылса, сыбайлас жемқорлық деп танылмайды;

   7) компания қызметкерінің (қызметкерлерінің) мүліктік немесе мүліктік емес игіліктерді немесе артықшылықтарды осындай беруді (көрсетуді) жүзеге асырған тұлғаның (тұлғалардың) мүддесі үшін немесе үшінші тұлғаның мүддесіне қарамастан, оның өз өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін) және онымен байланысты мүмкіндіктерін пайдалануына айырбастау үшін кез келген тұлғадан (тұлғалардан) (сондай-ақ Компанияның басқа да қызметкерлерінен) жеке немесе үшінші тұлғаның атына (мекенжайына) қандай да бір мүліктік немесе мүліктік емес игіліктер немесе артықшылықтар алуы оның өз өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін) және онымен байланысты мүмкіндіктерді пайдалануы компанияның мүдделеріне сәйкес келетініне немесе келмейтініне қарамастан. Аталған іс-әрекеттер компанияның тиісті қызметкерінің (қызметкерлерінің) өз өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін) және соған байланысты мүмкіндіктерді мүліктік немесе мүліктік емес игіліктерді немесе артықшылықтарды беруді (көрсетуді) жүзеге асырған тұлғалардың (тұлғалардың) мүдделері үшін немесе үшінші тұлғаның (тұлғалардың) мүдделері үшін іс жүзінде пайдалануына қарамастан сыбайлас жемқорлық деп танылады. Аталған іс-әрекеттер сыбайлас жемқорлық деп танылады, сондай-ақ қандай да бір жауапкершілікке тартылған тұлғаларды тарту орын алғанына қарамастан. Көрсетілген әрекеттер, егер олар компанияда қолданылатын тәртіпке (қағидаларға) сәйкес жүзеге асырылса, сыбайлас жемқорлық деп танылмайды;

   8) Компания қызметкерінің (қызметкерлерінің) Компанияның қызметкеріне немесе үшінші тұлғалардың атына қандай да бір мүліктік немесе мүліктік емес игіліктер мен артықшылықтар беруге уәде (ұсыныс) беру (көрсету) үшін өз өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін) және онымен байланысты мүмкіндіктерді кез келген тұлғаның (тұлғалардың) (оның ішінде Компанияның басқа қызметкерлерінің мүддесі үшін) мүддесі үшін пайдалануы, Компания қызметкерінің (қызметкерлерінің) өз өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін) және олармен байланысты мүмкіндіктерді пайдалануы Компанияның мүдделеріне сәйкес келетініне немесе келмейтініне қарамастан. Аталған іс-әрекеттер қатысы бар адамдардың біреуін қандай да бір жауапкершілікке тарту орын алғанына қарамастан, сыбайлас жемқорлық деп танылады. Көрсетілген әрекеттер, егер олар компанияда қолданылатын тәртіпке (қағидаларға) сәйкес жүзеге асырылса, сыбайлас жемқорлық деп танылмайды;

   9) Компания қызметкерінің (қызметкерлерінің) өз өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін, қызметтік жағдайын) және соған байланысты мүмкіндіктерді пайдалануына байланысты, өзі үшін немесе үшінші тұлғалар үшін осындай әрекеттер (әрекетсіздік) Компанияның мүдделеріне сәйкес келгеніне қарамастан, пайда мен артықшылықтар алу мақсатында іс-әрекеттер (әрекетсіздіктер) жасауы. Аталған іс-әрекеттер (әрекетсіздік) қатысқан адамдардың біреуін қандай да бір жауапкершілікке тарту орын алғанына қарамастан, сыбайлас жемқорлық деп танылады. Көрсетілген әрекеттер, егер олар компанияда қолданылатын тәртіпке (қағидаларға) сәйкес жүзеге асырылса, сыбайлас жемқорлық деп танылмайды;

   10) Компания қызметкерінің 2014 жылғы Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 247-бабында, 9-тарауында көзделген қандай да бір қылмыстық құқық бұзушылық немесе Қазақстан Республикасының көрсетілген Қылмыстық кодексіне сәйкес осыған жататын сыбайлас жемқорлық қылмыс жасауы; Компания қызметкерінің 2014 жылғы Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің 34-тарауында көзделген қандай да бір әкімшілік құқық бұзушылық жасауы. Аталған әрекеттер компания атынан жасалған жағдайларда да сыбайлас жемқорлық деп танылады. Осы тармақшада көрсетілген компания қызметкерінің әрекеттері (әрекетсіздігі) осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың мақсаттары үшін сыбайлас жемқорлық деп танылмайды, егер олар оның компаниядағы қызметіне қандай да бір қатысы болмаса және компанияның мүдделерін қанағаттандыруға бағытталмаса;

   11) 1-10-тармақшаларда көзделген кез келген іс-әрекетті Компанияның басқа қызметкерлері жасаған кезде ұйымдастырушылық, делдалдық немесе көмекші функцияларды Компания қызметкерінің жүзеге асыруы. Аталған іс-әрекеттер қызметкердің аталған функцияларды жүзеге асыруына байланысты қандай да бір жауапкершілікке тартылғанына қарамастан сыбайлас жемқорлық деп танылады. Аталған әрекеттер компания атынан жасалған жағдайларда да сыбайлас жемқорлық деп танылады;

   12) Компанияның қызметкері болып табылмайтын басқа адамдар 2014 жылғы Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 247-бабы, 9-тарауында көзделген қылмыстық құқық бұзушылық жасаған кезде Коспания қызметкерінің ұйымдастырушылық, делдалдық немесе жәрдемдесу функцияларын орындауы немесе аталған Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне сәйкес соған байланысты сыбайлас жемқорлық қылмыс немесе 2014 жылғы Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 34-тарауында көзделген әкімшілік құқық бұзушылық, егер мұндай әрекеттер Компанияның немесе онымен байланысты тұлғалар мүддесі үшін жасалса. Аталған іс-әрекеттер қызметкердің аталған функцияларды жүзеге асыруына байланысты қандай да бір жауапкершілікке тартылғанына қарамастан сыбайлас жемқорлық деп танылады. Аталған әрекеттер компания атынан жасалған жағдайларда да сыбайлас жемқорлық деп танылады.

   Мүдделер қақтығысы-осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың 3.1-тармағында көрсетілген адамдардың жеке мүдделері мен олардың қызметтік өкілеттіктері (еңбек құқықтары мен міндеттері, функциялары) арасындағы қайшылық, егер бұл олардың қызметтік өкілеттіктерін (еңбек құқықтары мен міндеттерін, функцияларын) орындамауына немесе тиісінше орындамауына әкеп соғуы мүмкін болса не Компанияның мүдделеріне өзгеше түрде зиян келтіруі мүмкін болса.

   Осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатта қамтылған терминдер мен ұғымдар Осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатта қамтылған мағыналарға (анықтамаларға) сәйкес қолданылады. Осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатта мәні (анықтамасы) жоқ осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатта қамтылған терминдер мен ұғымдар Осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың тиісті ережелері (шарттары) қолданысқа енгізілген сәтте қолданылып жүрген Қазақстан Республикасының заңнамасында қамтылған мәндерге (анықтамаларға) сәйкес қолданылады.

   3. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың қолданылу аясы

   3.1. Осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат еңбек қатынастары осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат қолданысқа енгізілгенге дейін де, қолданысқа енгізілгеннен кейін де туындаған компанияның барлық қызметкерлерінің ұстануы үшін міндетті болып табылады.

   3.2. Жеке және заңды тұлғалар, оның ішінде Компаниямен азаматтық-құқықтық қатынастармен байланысты тұлғалар осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты сақтау қажеттілігі туралы өзіне міндеттеме қабылдай алады.

   4. Қызметкерлердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке қатысуы

   4.1. Компания қызметкерлері өздерінің тікелей басшысын оларды сыбайлас жемқорлыққа көндірудің барлық жағдайлары туралы (оның ішінде Компанияның басқа қызметкерлері тарапынан) дереу жазбаша хабардар етуге міндетті. Компания қызметкерлері тікелей басшысы тарапынан немесе Компанияда тікелей басшысына қатысты неғұрлым жоғары лауазымды атқаратын адам тарапынан оларды сыбайлас жемқорлыққа итермелеудің барлық жағдайлары туралы Компания Басшылығына дереу жазбаша хабарлауға міндетті.  Егер көрсетілген жағдайда Компания Басшылығы Қызметкерге тиісті әрекетті (әрекетсіздікті) жасау қажеттігін тікелей көрсетсе, Қызметкер мұндай әрекетті (әрекетсіздікті) жасаған жағдайда Компания алдында қандай да бір жауапкершілік көтермейді.

   4.2. Компания өзінің барлық қызметкерлерін осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты оның қызметкерге көшірмесін беру, қызметкер көрсеткен электрондық пошта мекенжайына жіберу немесе Компанияның қалауы бойынша басқа тәсілдермен қолтаңба арқылы таныстыруы тиіс. Компания қызметкерлерді Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы өзекті заңнамасы туралы үнемі хабардар етуге құқылы. Қызметкерлер осы тармақта көзделген іс-шараларға байланысты компанияның талаптарын орындауға міндетті.

   4.3. Компания қызметкерлері Компания Басшылығына өздеріне белгілі болған барлық сыбайлас жемқорлық жағдайлары туралы дереу жазбаша хабарлауға міндетті.

   4.4. Қызметкерлерді жоғары тұрған лауазымдарға тағайындау туралы шешім қабылдаған кезде Компания олардың осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың ережелерін сақтауын назарға алуға құқылы.

   4.5. Компания қызметкерлері мүдделер қақтығысы туындаған барлық жағдайлар туралы өзінің тікелей басшысына дереу жазбаша хабарлауға міндетті.

   4.6. Егер компания басшылығы қызметкерге сыбайлас жемқорлыққа қатысты әрекетті (әрекетсіздікті) жасау қажеттігі туралы тікелей нұсқау берген жағдайда, қызметкер мұндай әрекетті (әрекетсіздікті) жасаған жағдайда компания алдында қандай да бір жауапкершілік көтермейді.

   5. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты іске асыруға жауапты Компанияның лауазымды тұлғалары

   5.1. Компания компанияда сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты іске асыруға жауапты лауазымға жеке қызметкерді қабылдауға құқылы немесе компанияда сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты іске асыруға жауапты бірнеше қызметкерден тұратын тиісті құрылымдық бөлімше (бөлім, департамент және т. б.) құрады немесе лауазымдарды қоса атқару арқылы компанияда сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты іске асыруға жауапты адамның функцияларын орындауды қызметкерлердің біріне жүктейді.

   5.2. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты іске асыруға жауапты адамдардың негізгі міндеттері:

   — Компанияда сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша шешімдер қабылдау үшін ұсынымдар дайындау;

   — Компанияда сыбайлас жемқорлықтың туындау қаупін туғызатын себептер мен жағдайларды жоюға бағытталған ұсыныстар дайындау;

   — Компаниядағы сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға бағытталған жергілікті нормативтік актілердің жобаларын әзірлеу және Компанияның атқарушы органына ұсыну;

   — Компаниядағы сыбайлас жемқорлықты анықтауға бағытталған бақылау іс-шараларын жүргізу;

   — Компания қызметкерлері арасында сыбайлас жемқорлық қауіпіне бағалау жүргізу;

   — қызметкерлердің сыбайлас жемқорлыққа көндіру жағдайлары, мүдделер қақтығысының туындауы, Компаниядағы сыбайлас жемқорлық жағдайлары туралы хабарламалары мен өтініштерін қарау және осындай қарау қорытындылары бойынша Компания басшылығына қажетті шараларды қабылдау туралы ұсынымдар беру;

   — Компанияда мемлекеттік бақылау немесе қадағалау жүргізу кезінде уәкілетті органдармен өзара іс-қимылды жүзеге асыру, егер бұл Компаниядағы сыбайлас жемқорлық фактілеріне байланысты болса;

   — Компанияға немесе оның қызметкерлеріне қатысты қылмыстық немесе әкімшілік істер бойынша тергеу (процестік) әрекеттерін, жедел-іздестіру немесе өзге де іс-шараларды жүргізген кезде құқық қорғау және өзге де уәкілетті органдармен өзара іс-қимылды жүзеге асыру, егер бұл Компаниядағы сыбайлас жемқорлық фактілеріне байланысты болса;

   — Компанияда сыбайлас жемқорлықтың алдын алу және оған қарсы іс-шаралар дайындау және өткізу.

   6. Сыйлықтар

   6.1. Компания қызметкерлері сыпайылық пен этикеттің жалпы қабылданған нормаларына, сондай-ақ төменде көрсетілген критерийлер жиынтығына сәйкес келген жағдайда ғана басқа тұлғаларға және басқа тұлғалардан (оның ішінде Компанияның басқа қызметкерлеріне қатысты) сыйлықтар бере және қабылдай алады:

   — компанияның заңды мүдделерімен тікелей байланысты болу, мысалы, бизнес-жобалардың тұсаукесері немесе аяқталуы, келісімшарттардың сәтті орындалуы немесе Жаңа Жыл, Халықаралық әйелдер күні, атаулы күндер, мерейтойлар сияқты дәстүрлі мерекелер;

   — сәнді (молшылық, бай) заттар қатарынан емес;

   — қызмет, әрекет, әрекетсіздік, келісім, қамқорлық, құқықтарды қамтамасыз ету, мәміле, келісім, лицензия, рұқсат және т.б. бойынша белгілі бір шешім қабылдау немесе алушыға басқа заңсыз немесе этикалық емес мақсатта әсер ету әрекеті үшін сыйақы болып табылмайды;

   — сыйлықтар туралы ақпарат ашылған жағдайда Компания үшін және онымен байланысты субъектілер үшін беделді тәуекел туғызбау;

   — компания қызметкерлерінің сыйлықтар беруі және алуы осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың ережелеріне сәйкес сыбайлас жемқорлық болып табылмауға және аталған сыбайлас жемқорлықпен байланысты болмауға, Компанияның өзге де жергілікті актілерінің ережелерін бұзбауға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмеуге тиіс;

   — кез келген валютадағы және кез келген нысандағы (қолма-қол, қолма-қол емес), оның ішінде электрондық ақша, криптовалюта және т. б. нысандағы ақша қаражаты болып табылмайды.

   Алғыс белгілері мен сыйлықтарды бопсалауға жол берілмейді.

   Осы тармақтың ережелері Компаниядағы Қызметкердің қызметімен (жұмысымен) байланысты компания қызметкерлерінің сыйлықтар беруі мен алуы не сыйға тартылушыға немесе кез келген үшінші тұлғаға мұндай сыйлықтар беру немесе алу Компаниядағы Қызметкердің қызметімен (жұмысымен) байланысты екендігі туралы ақылға қонымды қорытынды жасауға негіз болатын жағдайларда ғана жасалады. Өзге жағдайларда Компания қызметкерлері осы тармақта көзделген шектеулерсіз сыйлықтар беруге және алуға құқылы, алайда Компания қызметкерлерінің мұндай сыйлықтар беруі және алуы осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың ережелеріне сәйкес сыбайлас жемқорлық болып табылмауға және аталған сыбайлас жемқорлықпен байланысты болмауға тиіс.

   6.2. Осы тараудың ережелері Компанияның атынан (атына) сыйлық беру және алу жағдайларына қолданылмайды.

   6.3. Осы тараудағы сыйлықтар деп беру немесе алу қарсы берудің орнына алуды (беруді) көздемейтін не қарсы берудің құны берілген (алынған) сыйлықтың айқын пропорционалды емес құны болып табылатын шарттарда жүзеге асырылатын мүліктік игіліктер (заттар, жұмыстар, қызметтер, мүліктік құқықтар, басқа тұлға үшін міндеттемені орындау, басқа тұлғаның пайдасына мәмілелер жасау, қарызды кешіру және т.б.) мен артықшылықтар түсініледі.

    

   7. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласында Компанияның контрагенттерімен өзара іс-қимыл жасау

   7.1. Компания мүмкіндігінше сыбайлас жемқорлық фактілері туралы немесе олардың өткен және қазіргі уақытта сыбайлас жемқорлыққа тағылған айыптары туралы ақпарат жоқ контрагенттермен ғана іскерлік қарым-қатынаста болады. Осы тармақты қолдану мақсаттары үшін Компанияның іскерлік беделіне теріс әсер етуі мүмкін әлеуетті контрагенттердің сыбайлас жемқорлық жағдайлары ғана назарға алынады.

   7.2. Контрагентпен іскерлік қарым-қатынас орнатпас бұрын, Компания мүмкіндігінше оның сыбайлас жемқорлық фактілері туралы немесе оның өткен және қазіргі уақытта сыбайлас жемқорлыққа тағылған айыптары туралы ақпарат іздеу бойынша ақылға қонымды шаралар қабылдайтын болады. Егер контрагентпен іскерлік қатынастар кезеңінде Компания өзінің сыбайлас жемқорлық жасау фактілері туралы немесе оның өткен және қазіргі уақытта сыбайлас жемқорлыққа тағылған айыптары туралы ақпарат алса, Компания мүмкіндігінше мұндай контрагентпен іскерлік қатынастарды тоқтатады; бұл ретте Компанияның іскерлік беделіне теріс әсер етуі мүмкін контрагенттердің сыбайлас жемқорлық жағдайлары ғана назарға алынады.

   7.3. Осы тараудың шеңберінде сыбайлас жемқорлық деп осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатқа сәйкес және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес сыбайлас жемқорлық болып саналатын, егер мұндай әрекеттерді компанияның контрагенті (әлеуетті контрагенті) немесе оның қызметкерлері жасаған (болжамды түрде жасаған) әрекеттер қаралады.

   Сондай-ақ көрсетілген әрекеттер ретінде шетелдік тұлғалар жасаған және (немесе) басқа мемлекеттердің құқығына сәйкес жауап беретін әрекеттер де қаралады.

   8. Компанияның сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі қызметі

   8.1. Компанияның сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі қызметінің негізгі бағыттары:

   8.2. Компанияның ішкі және сыртқы қызметінде осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты іске асыруды қамтамасыз ету.

   8.3. Компанияның ішкі және сыртқы қызметіндегі сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне үнемі бағалау жүргізу, яғни компания қызметінің салаларын оларда бар Сыбайлас жемқорлықтың алғышарттарын анықтау тұрғысынан талдау және осы салалардағы сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға бағытталған шараларды әзірлеу.

   8.4. Компаниядағы мүдделер қақтығысын анықтау және реттеу.

   8.5. Компания қызметкерлерін сыбайлас жемқорлықтың алдын алу және оған қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша оқыту, ақпараттандыру және кеңес беру (сыбайлас жемқорлықтың алдын алу және оған қарсы іс-қимыл мәселелерін регламенттейтін нормативтік құжаттармен танысу, оқыту іс-шараларын жүргізу, Компания қызметкерлеріне жеке консультация беруді ұйымдастыру).

   8.6. Осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы компанияның контрагенттерімен өзара іс-қимыл» тарауына сәйкес компанияның контрагенттеріне (әлеуетті контрагенттеріне) қатысты шараларды іске асыру.

   8.7. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторинг (шешімдерді (жергілікті актілерді қоса алғанда) және компания шешімдерінің жобаларын сыбайлас жемқорлық тәуекелдері тұрғысынан талдау; қызметкерлер мен басқа да адамдардың шағымдары мен өтініштерін, сондай-ақ компаниядағы сыбайлас жемқорлық фактілері туралы өзге де ақпарат көздерін (БАҚ және т.б.) талдау; Компанияның пікірі бойынша қажетті өзге де іс-шаралар).

   8.8. Ішкі бақылау және аудит (Компанияның ішкі бақылау және аудит жүйесінің компанияның Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының ережелеріне сәйкестігін қамтамасыз ету, ішкі рәсімдер мен стандарттардың, бухгалтерлік есеп деректерінің сақталуын, бухгалтерлік есептің бастапқы құжаттарының болуы мен дұрыстығын, сыбайлас жемқорлық қауіпі жоғары салалардағы шығындардың экономикалық негізділігін тұрақты бақылауды жүзеге асыру, бейресми есептілікті жасауға және жалған құжаттарды пайдалануға жол бермеу, компанияның мүлкі мен ресурстарын пайдалану тәртібін жетілдіру), (Компанияның пікірі бойынша қажетті өзге де іс-шаралар).

   8.9. Компанияның Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі жұмыс нәтижелерін тұрақты бағалау.

   8.10. Компаниядағы лауазымдарға орналасуға кандидаттарға (компания ішіндегі басқа лауазымға ауысуларды қоса алғанда) осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың ережелеріне сәйкес немесе Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес олардың бұрын сыбайлас жемқорлыққа қатысты іс-әрекеттер жасау фактілерінің болмауы туралы талаптар қою.

   8.11. Компанияның сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша мемлекеттік органдармен, ұйымдармен және азаматтармен өзара іс-қимылы.

   8.12. Осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатта көрсетілген сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі Компания қызметінің бағыттарының тізбесі үлгі сипатқа ие. Сыбайлас жемқорлыққа барынша тиімді қарсы іс-қимылды қамтамасыз ету үшін Компания ағымдағы сәтте сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі қызметтің өзекті бағыттарын және оларды толтыруды дербес айқындауға құқылы.

   9. Ішкі бақылау және аудит

   9.1. Компанияның ішкі бақылау және аудит жүйесі мүмкіндігінше сыбайлас жемқорлық тәуекелдері тұрғысынан Компанияның ішкі және сыртқы қызметінің сезімтал салаларын, сондай-ақ сыбайлас жемқорлық фактілерін анықтау тұрғысынан маңызы бар салаларды қамтитындай етіп ұйымдастырылуға тиіс. Көрсетілген талаптарды ескере отырып, ішкі бақылау және аудит жүйесі, атап айтқанда, мыналарды қамтамасыз етуі тиіс:

   — сыбайлас жемқорлық тәуекелдері тұрғысынан сезімтал әртүрлі регламенттелген рәсімдердің (Компания ішіндегі рәсімдерді қоса алғанда) сақталуын бақылау;

   — Компанияның шаруашылық қызметінің құжатталуын, оның ішінде әртүрлі есептілікті жасауды бақылау;

   — Компанияның міндеттемелерін қабылдаудың және шығындарын жүзеге асырудың экономикалық негізділігін бақылау.

   9.2. Компанияның шаруашылық қызметін құжаттауды, оның ішінде әртүрлі есептілікті жасауды бақылау, атап айтқанда: бейресми есептілікті жасау, жалған құжаттарды пайдалану, жоқ шығыстарды жазу, бастапқы есепке алу құжаттарының болмауы, нақты фактілерді жасыру мақсатында құжаттарға түзетулер енгізу, құжаттарды рұқсатсыз жою және т. б. фактілерін анықтау мақсатында компанияда бухгалтерлік есепті жүргізуді бақылауды қамтуы тиіс.

   9.3. Компанияның міндеттемелерін қабылдаудың және шығыстарды жүзеге асырудың экономикалық негізділігін бақылау, атап айтқанда, мыналарды бақылауды қамтуы тиіс: іскерлік сыйлықтар беру және алу, өкілдік шығыстар бойынша міндеттемелерді қабылдау және олар бойынша шығыстарды жүзеге асыру, қайырымдылыққа жұмсалатын шығыстар бойынша міндеттемелерді қабылдау және олар бойынша шығыстарды жүзеге асыру, сыртқы консультанттардың қызметтері бойынша міндеттемелерді қабылдау және олар бойынша шығыстарды жүзеге асыру, баға белгілеу және Компанияның сатып алу бойынша шығыстарды жүзеге асыру. Көрсетілген бақылауды жүзеге асыру кезінде тиісті операциялардың күдік белгілері нақты жағдайларға байланысты ситуациялық түрде анықталады. Бұл ретте, кез-келген жағдайда, келесі белгілерді ескеру қажет:

   — мәні белгісіз немесе күмән тудыратын не Компания қызметімен тікелей байланысы жоқ қызметтер (жұмыстар) бойынша ақы төлеу және төлеу бойынша міндеттемелерді қабылдау;

   — делдалға немесе сыртқы консультантқа сыйақы төлеу, оның мөлшері Компаниядағы осы түрдегі қызметтер үшін әдеттегі төлемнен немесе осы түрдегі қызметтердің нарықтық құнынан асу;

   — Компанияның тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) нарықтық бағадан едәуір жоғары бағамен сатып алуы немесе Компанияның тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) нарықтық бағадан едәуір төмен бағамен сатуы.

   10. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы құқық қорғау органдарымен ынтымақтастық

   10.1. Компания немесе оның қызметкерлері тарапынан немесе басқа тұлғалар тарапынан орын алған сыбайлас жемқорлықтың дайындығы немесе нақты жағдайлары туралы ақпаратты уәкілетті органдарға хабарлаған өз қызметкерлеріне қатысты Компания ешқандай санкция қолданбайды.

   10.2. Компания уәкілетті органдардың назарына Компания қызметкерлері тарапынан да, сондай-ақ кез келген басқа тұлғалар тарапынан орын алған Компания қызметіне байланысты өзіне белгілі болған сыбайлас жемқорлықтың (сыбайлас жемқорлыққа дайындықты қоса алғанда) барлық жағдайлары туралы ақпаратты жеткізетін болады:

   — бақылау-қадағалау және құқық қорғау органдарының уәкілетті өкілдеріне Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу және оған қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша Компания қызметіне инспекциялық тексерулер жүргізу кезінде жәрдем көрсету үшін,

   — жедел-іздестіру іс-шараларын қоса алғанда, сыбайлас жемқорлық қылмыстардың жолын кесу немесе тергеп-тексеру жөніндегі іс-шараларды жүргізу кезінде құқық қорғау органдарының уәкілетті өкілдеріне жәрдем көрсету үшін.

   10.3. Компания уәкілетті органдарға компания қызметкерлері тарапынан да, сондай-ақ кез келген басқа тұлғалар тарапынан орын алған сыбайлас жемқорлық жағдайларын (сыбайлас жемқорлыққа дайындықты қоса алғанда) тергеу және қарау кезінде, атап айтқанда, аталған органдарға заңды түрде талап етілетін құжаттар мен ақпаратты ұсыну жолымен жүйелі жәрдем көрсететін болады.

   10.4. Басшылық пен Қызметкерлер сот немесе құқық қорғау органдарының лауазымды адамдарының қызметтік міндеттерін орындауға араласуына жол бермеуге тиіс.

   11. Компанияның Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының ережелерін бұзғаны үшін жауапкершілік

   11.1. Компания қызметкерлері сыбайлас жемқорлыққа қатысты іс-әрекеттер жасаған жағдайларда, сондай-ақ олар осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты басқа да бұзушылықтарға жол берген жағдайларда компания қызметкерлері Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында көзделген тәртібі және шарттарымен тәртіптік және материалдық жауаптылыққа тартылуы мүмкін. Қызметкерлермен жасалатын еңбек шарттарында олар осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты бұзуға жол берген жағдайларда толық материалдық жауапкершілік туралы шарт көзделуі тиіс. Осы тармақтың ережелері заңнамада көзделген жағдайларда қызметкерлерді азаматтық-құқықтық жауапкершілікке тартуға қандай да бір түрде кедергі келтірмейді.

   11.2. Осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат міндетті болып табылатын, компания қызметкерлері болып табылмайтын адамдар сыбайлас жемқорлыққа қатысты әрекеттерді жасаған немесе олар осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты басқа да бұзушылықтарға жол берген жағдайларда Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртібі және шарттармен азаматтық-құқықтық жауапкершілікке тартылуы мүмкін.

   11.3. Компания мүмкіндігінше осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты бұзғаны үшін, ол міндетті болып табылатын адамдар тарапынан орынды негізделген күдіктің әрбір жағдайы бойынша қызметтік тексерулер жүргізетін болады.

Бас директор                                                                                                                                                                                                       Б.К. Құрманов